KORONAVİRÜS (COVİD-19) VE OLUŞTURDUĞU SAVAŞ ATMOSFERİ

KORONAVİRÜS (COVİD-19) VE OLUŞTURDUĞU SAVAŞ ATMOSFERİ

 

    Aralık 2019’da Çin’in Wuhan kentinde ortaya çıkan koronavirüs hızla dünyayı tehdit etmeye  devam etmekte. Bilim insanlarının dediğine bakılırsa, ilk defa ortaya çıkan bir hastalık değilmiş; 1960’lardan bu yana var olan bir salgın hastalık türü olduğu biliniyormuş. Günümüzde mutasyona uğramış türüne covid-19 deniliyor. Bu salgın hastalık üzerine tartışmalar yoğunlaşarak devam etmekte. Virüsün ortaya çıkış ve yaygınlaşma nedenleri üzerine ileri sürülen bir çok düşünce var. Ama ne olursa olsun, Covid-19 virüsü dünyanın dengesini bozdu ve bozmaya devam etmekte.

    Bu virüs Çin’de ilk ortaya çıktığında Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği ülkeleri adeta dışarıdan seyirci konumundaydı. Çin’in ekonomik ve mali gücünün kırılması karşısında tüm Batı, kazançlarını hesaplar bir davranış içine girdi. Batı’nın yazılı ve görsel basını Wuhan kentinde olup bitenleri alabildiğine abarttı. Hatta ahlak kurallarını ayaklar altına alan yayımlar yaptı, ta ki virüs kapılarına gelinceye dek.

    Bu virüsün Avrupa ve ABD başta olmak üzere dünyanın birçok ülkesinde yaygınlaşması, yeni dünya düzeninde yeni dengeleri ortaya çıkaracağını söyleyebiliriz. ABD’ye karşı her alanda alternatif olma yolunda ilerleyen Çin’in, bu salgınla birlikte teknoloji üreten ülke yolunda almış olduğu mesafe tümüyle engellenememiş olsa da,  önemli oranda kesintiye uğratıldı. Yani Çin, belli bir süre daha ABD teknolojisine tedarikçi olarak hizmet vermek zorunda kalacak. Geçmişte olduğu gibi Batı ülkelerinde şirketler satın almaya, ABD’de hazine bonolarına yatırım yapmaya muhtaç olacak. Geliştirdiği veya geliştireceği teknoloji ile, kısa ve orta vadeli sürede, ABD ile yarışır konuma gelmesi oldukça zor gözükmektedir.

    Avrupa Birliği’nin geleceği bu salgın hastalıkla birlikte daha bir tartışılır hale gelmiştir. Zaten Fransa’nın Emmanuel Macron’la birlikte büyük oranda dünya siyaset arenasında rol oynaması engellenmişti. Daha çokta sarı yeleklilerin eylemlerinin başlamasıyla ne Ortadoğu’da, ne de diğer bölgelerde oyun kurucu konumdan uzaklaşmış durumda. İtalya epeyce uzun bir süreden bu yana saf dışı olmuş durumdaydı. Virüs salgınıyla birlikte uğradığı ekonomik ve mali sıkıntıyı uzun yıllar atlatamayacaktır; zaten birkaç yıldan bu yana içine düştüğü ekonomik krizle boğuşuyordu. Salgın hastalığın Almanya’yı ne kadar sarsacağı henüz bilinmiyor ama Fransa ve İtalya kadar sancılı geçirmeyeceği tahmin edilmekte. En azından ciddi siyasal ve ekonomik istikrarsızlık koşullarında koronavirusüyle mücadele etmekle karşı karşıya kalma durumu yok. Bu nedenle salgın hastalığın yol açacağı tahribatları sınırlamada daha az zorlanacaktır. Zaten Avrupa Birliği’nde bazı, örneğin Yunanistan, İspanya, Portekiz gibi ülkelerin ekonomik sorunlarıyla başetmeyi Almanya yüklenmiş durumdaydı. Bu noktada Almanya’nın, Avrupa Birliği’nde yüklendiği sorumluluğu ne kadar daha sürdürebileceği tartışmalıdır. Avrupa Birliği’nin diğer üye ülkelerinin dünya siyasetinde rol oynama imkânları zaten yok.

    Korona salgınıyla birlikte Avrupa Birliği’nin, dünya siyasetinde oyun kurucu olmaktan hemen hemen çıkartılmış olduğunu söylemek abartı olmaz. Enerji kaynaklarını ve nakil yollarını kontrol etmede, güvenliğini sağlamada tümüyle dıştalanmış durumda. Sonuçta Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya Federasyonu eskiden olduğu gibi konumlarını devam ettirecekler. Ne düşen petrol fiyatlarının Rusya Federasyonu’nun, ne de resesyon ihtimalinin ABD’nin konumunda bir değişikliğe yol açması pek mümkün gözükmemektedir.

    Bir başka noktaya daha değinmekte yarar var; devletler düzeyinde alınan bunca tedbirlerin salt seksen ve üstü yaş gurubunun korunması uğruna alındığına inanmak çok zor. Ortada 1918’in grip pandemisi olmadığı gibi, günümüzün ekonomik ve siyasal koşulları, yani uluslararası dengeler de çok farklıdır. Şu anda adeta savaş koşulları yaşatılmakta. Geleceğe yönelik keskin bir mevzilenme içine girildiğini söyleyebiliriz. Küreselleşme yeni bir düzlemde, geçmişe oranla epeyce farklı biçimlerde devam edecektir.

18.03.2020

BAKİ KARER

Yeni  Oyunlara Karşı Uyanık Olmalıyız

 

 

    Pkk/Hdp’nin kullanılma tarihinin henüz tümüyle sona erdiğini söyleyemem. Ama eski güçlerini de koruma olanaklarının giderek daraldığını, bir takım yan bağlantılarını hareketlendirerek ömür uzatma çabalarına şahit oluyoruz. Ne olursa olsun, önümüzdeki süreç onların lehine işlemiyor. Bu cenahın giderek zayıflayacağını, hatta etkisinin kalmayacağını söyleyebiliriz. Dikkat edersek, özellikle karmaşanın en fazla hakim olduğu dönem 90’lı yılları hatırlarsak, Pkk, kin, nefret ve intikam üçlemesiyle hareket etmeyi temel almıştı. Pkk ve yan dallarına dokunmanın, eleştirmenin suç sayıldığı dönemdi. Kin, nefret, intikam gibi sert ve baskın, insanların beyinlerinde anında reflekslere neden olan kelimeler bilerek seçilmişti. Kin ve intikam bir çevrenin veya bir insanın kendi kendine kurduğu dünyanın; yaşam ve düşünce tarzına dokunulmasına duyduğu tepkidir. Başkalarının farklı bir dil kullanabileceğini, farklı hayal gücü veya düşünce tarzının olacağını akıllarından geçirmeyenler, büyük bir öfke ile kin, intikam ve nefrete sarılır. Yaşam tarzlarını tüm topluma egemen kılmanın çabası içine girerler; bu uğurda yapamayacakları hiçbir şey yoktur. Kinin, intikamın ve nefretin buluştuğu ortak nokta, şiddettir, yani kan ve göz yaşıdır.

    Pkk/Hdp bir üst aklın öncülüğünde topluma nefes aldırmayan yöntemlerini günümüzde farklı biçimlerde uygulamaya koyulmuştur. Şimdilerde yine insanların beyinlerinde anında çağrışım yapacak barış, kardeşlik ve özgürlük gibi kelimeleri öne çıkarılarak bir algı operasyonuna girişmiştir. Sosyal demokratlıkla ve sol ile alakası olmayan, Kürt denildiğinde ‘İlk önce biz savaşırız’ diyenlerle ittifak halinde çok sinsi bir süreç başlatmanın çabası içine girilmiştir. Amaçları Kürdün nefes borularını kesmedir. Asimilasyon hem daha yaygın hale getirilmek, hem de kabullenilmiş bir olgu olarak topluma sunulmak isteniyor. Bahsettiğimiz güruhun karakterini belirleyen kin, intikam ve nefreti temel alan hareket tarzı sözüm ona edebiyat çalışmalarıyla ve toplumdaki affetme duyguları kullanılarak halka masum göstermenin gayreti yürütülmekte. Özellikle son dönemlerde şehitlik konusunda martavallıklarını aktüel hale getirmenin çabaları, ulusal birlik konusunda sahte çabalar içine girilmesi ve de tiyatro gösterileri basit, sıradan girişimler olarak gösterilemez. Bunları görmek ve okumak gerekir; bilince çıkarma tam da bu noktada önemlidir. Bu sinsi faaliyetleri okuyamadığımız sürece bilinçle hareket ettiğimizi söyleyemeyiz. Ben bu kandırmacaya dikkat edilmesini istiyorum. Kürt aydınlarının, Kürt politikacılarının bu kandırmaca karşısında sessiz kalmayacağına inanıyorum.

30.01.2020

BAKİ KARER

Not: Bir arkadaşın sorusuna yanıt olarak bu yazıyı yazmıştım. Şimdi bazı düzenlemeler yaparak yayınlıyorum.

YENİ DEVRANIN YENİ TİYATROSU!

 

YENİ DEVRANIN YENİ TİYATROSU!

 

 

    Yukarıdaki 1.fotoğraf bir tiyatro salonundan çekilmiş. 2.fotoğraf ise, bilindiği üzere Kandilden çekilmiş. 2.fotoğraf 1.fotoğrafın perde arkasını yansıtıyor. Salonda çekilmiş fotoğrafa bakılırsa, aynı tiyatroda iki ayrı sahne kurulmuş ama her bir sahnede aynı oyun sergileniyor. Her iki sahne de aynı mesajı vermenin gayreti içinde. Oyun öyle çok önceden çalışmayı gerektiren, emek içeren bir oyun değil. Replikleri üst sahnede sandelyeye oturtulmuş biri okuyor, alt sahnede yerini almış olan “oyuncular” okunanı tekrarlıyor; tekrarlamakla görevlendirilmiş olanlarda doğal olarak heyecan yok. Kendilerine tekrarlamak için dikte edilen bir cümleden sonra hangi cümlenin veya kelimenin geleceğini bilmemezliğin verdiği rahatsızlık herkesin yüz hattına yansımış.Verilen görevi başarıyla yerine getirip getirmediklerini bilmemezliğin verdiği dingildek duruşları ve de kuşkulu bakışları dikkatten kaçmıyor. Tiyatronun ön sırasına özel dizilmişler, yani dizayn edilmişler.

    Görünürde olan bu ekibin hiç bir önemi yok. Önemli olan bunları önplana itikleyen güçlerdir, yani arkalarında duranlar, destekleyenlerdir. Perde arkası güçler 90’lı yılları farklı bir düzlemde geri getirmek istiyor. 90’lı yılları kısaca özetlersek içinde bulunduğumuz dönemde neler yapılmak istendiğini de anlarız: 90’lı yıllar karanlık güçlerin piyonu Pkk’nin kadın, çocuk, ihtiyar, genç demeden katliamlar yaptığı yıllardı. Aydınlara, farklı siyasal hareketlerin kadrolarına, kendinden ayrılanlara  karşı akılalmaz cinayetler işlediği yıllardı. Üstelik işledikleri bu cinayetlerle övünç duyduklarını hiç de gizlemediler, hatta ‘“Çok kan dökülmesi gerekiyor(...)milyonlarca insanın ölümü hiçbir şey değildir. Botan suyundan daha fazla kan akmalı, her dağda, her ağacın altında, her taş kovuğunda şehitler vermeliyiz” (Serxewebûn, sayı 42, s. 6) diyecek kadar pervasızlaştılar. Giderek en faşizan yöntemlerle beyin yıkayıcılığı yaparak müritlerine anne ve babalarını dahi katlettirdiler; “PKK mensupları içinde anasını, babasını ve öz yakınlarını vuranların olduğu doğrudur.” (Serxewebûn, s, 50) yönlü propagandalar yaparak tüm toplumu tehdit ettiler. Bunların sonucunda onbinlerce köy yaşanmaz hale getirildi, milyonlarca Kürt Batı kentlerinin kenar mahallelerine göç ettirildi. Demografik yapı tahrip edilerek asimilasyon yaygınlaştırıldı. Bırakalım doksanlı yılları, daha dün denilecek bir zamanda Pkk/Hdp eliyle Diyarbakır’da bir günde  56 kişi katledildi; katledilenlerin bir çoğu çocuktu.

     Özellikle 90’lı yıllarda kurdukları etkinliğin bu günlerde elden gitmeye başladığını görünce, yeni taktiklere başvurmaya başladılar. Güç kaybetmemek için, kendilerine karşı çıkan herkesi bu sefer ‘Barış, demokrasi ve kardeşlik’ adına susturmanın gayreti içine girmişlerdir. 90’lı yılların vitrininde yer alanlar yeterince deşifre ve dejenere  olduklarından, yeni dekorasyon modellerini öne sürmekteler. Pkk/Hdp’nin modelliğini yapanlar, Diyarbakır’da çocuklar katledilirken neredeydiler? Onbir aylık Bedirhan bebek, Bingöl’de hamile kadınlar bombalarla yok edilirken bu baylar ve bayanlar ‘Barış’ adına neler yapıyorlardı? Bunların barış ve demokrasi çığırtıları Kürdün yokedilmesi üzerine kuruludur. Kabul etmek zorundalar artık, devran değişti; yeni devranda onlara yer olmayacak.  

27.01.2020

Baki Karer

 

Ortadoğu’da Yeni Bir Evre mi?

Ortadoğu’da Yeni Bir Evre mi?

 

    Cuma sabahı 3 ocak 2020’de İran’ın Ortadoğu’da askeri faaliyetlerini yönlendiren komutan Amerika Birleşik Devletleri tarafından öldürüldü. Bu kişi epey zaman önce ABD tarafından terörist olarak ilan edilmişti. Bu eylemin İran dışında, başka bir ülkede yani Irak toprakları üzerinde yapılmış olması her açıdan ayrı bir anlam ifade etmekte. Bir ülkenin askeri komutanına bir başka ülkenin askerlerince ‘vur’ emri verilmesi, en son noktada verilecek bir karardır. Burada savaş göze alınmış demektir. Böylesi kararlar, diplomasinin her açıdan tıkandığının ifadesidir.  Ama tüm bunlar geçerli genel kurallar çerçevesinde düşünüldüğünde böyledir. Bu genel kurallar sözkonusu Ortadoğu olduğunda acaba geçerli midir? İşte burada biraz düşünmek gerekir.

    Malum 21.yüzyılda devletler arası çatışma ve çelişkilerin bir özelliği de, çatışan tarafların birbirleriyle direk karşı karşıya gelmemeye özen göstermesidir; devletler çatışma alanlarında çıkarlarını birbirlerine kabul ettirmek için örgütledikleri piyonları kullanmaktadır. Bu taraflarca sürdürülen daha uzun vadeli ve yıpratıcı bir savaş türüdür. Bunu süper güçler de, bölgesel güçler de uygulamaktadır. Bugün daha çok Irak, Suriye, Yemen, Lübnan, Somali ve Libya süper ve bölgesel güçlere hizmet veren piyon örgütlenmelerle doludur.

    Bölgede bahsettiğimiz piyon örgütlenmelerin başını çekenlerden biri de, malum Pkk ve yan oluşumları Hdp-Pyd/Ypg’dir. ‘Başını çekenlerden biri’ diyerek Pkk’ye özellikle vurgu yapmamın bir nedeni de, Pkk’nin diğer ihanet bataklığına düşmüş güçlerden tamamen farklı özelliklere sahip olmasındandır. G.Kürdistan’da Kasım Süleymanı’nin önderliğini kabul etmiş ihanetçi güçlere bakıldığında, en azından Kürt olduklarını kabul ederler, Kürtçe konuşurlar ve çoğunlukla Kürt gelenek ve görenekleriyle çelişmezler. Ama Pkk, ihanet zemininde bile hemen her konuda bunlardan ayrılır. Pkk Kürtçe konuşmaz, yani Kürt diline karşıdır. Kürt kültürüyle, gelenek ve görenekleriyle tam anlamıyla zıtlık içindedir. En önemlisi de, Kürt olduğunu kabul etmez. Türk dilini ve kültürünü egemen kılmada köprü görevi gören bu güruh, Türkçülük akımının Kürt halkı içindeki temsilcisidir; Pkk Uygurcudur, Göktürkçüdür, Çetnikçidir... Kürt gerçekliğine karşı tuzaklanmış bir Truva’dır ya da Meksika’nın Dona Marino’sudur. Kürdün La Malinche’leri olarak adlandırılmaya hak kazanmıştır.

    İran’la Amerika Birleşik Devletleri arasındaki karşılıklı zıtlaşma yeni değil. Bu zıtlaşma her an sıcak savaşa dönüşebilir. Çıkacak bir savaşın mutlak kazananı olacağını sanmıyorum. İran askeri açıdan ABD’ye karşı koyacak güçte değildir ama ABD’de İran’ı işgal edecek gücü kendinde göremez. Bu açıdan sıcak savaş hem İran’a, hem de ABD’ye pahalıya mal olacaktır. Ama savaş sonrası İran bugünkü gücünü kesinlikle koruyamaz. Gücünü kaybetmiş İran’da rejim değişikliğinin olup olmayacağını şimdiden kestirmek çok zor ama iç savaş bataklığına saplanma ihtimali de gözardı edilmemeli. Her gün onlarca insanın yaşamına sokak ortasında son veren bu rejimin yirmibirinci yüzyılda yeri olmamalı. Özellikle Kürt halkına karşı işlediği cinayetler, bu kan emici rejimin özelliğini tartışmasız hale getirmiştir. Bu rejimin  gücünü önemli oranda kaybetmesi bile Kürt halkı başta olmak üzere Ortadoğu halkları açısından çok ciddi kazanımlar elde edilmesini getirecektir. İran ile ABD arasında çıkacak bir savaş, Ortadoğu’nun yeni bir evreye girmesini sağlayacaktır.

6.01.2020

Baki Karer

 

YENİ TUZAKLAR

 

YENİ TUZAKLAR

    28/11/2019 da Fuat Kav ismiyle anılan biri, Haki Karer üzerine bir makale yazmış. Bayram değil seyran değil, durup dururken birden Haki’nin hatırlanması, göndemleştirilmeye çalışılması, karanlık dehlizlerde bir şeylerin planlandığını açığa vurmakta. Makalenin niye, hangi amaçlar için yazıldığını PKK/HDP’nin içinde bulunduğu bugünkü koşullarla bağlantılı olduğunu hemen herkes anlar.

    Haşdi Şabi, İşid ve Boko Haram’cılarla el ele vermiş PKK ve yan kuruluşlarının, dünya ve Ortadoğu devrimleri savsatalarına temel kazandırma çabalarına yeni bir ivme kazandırma girişimleri gözden kaçmıyor. Sürekli mezarlıklar arasında dolaşma görevini yüklenmiş olan Fuat Kav denilen unsur, Haki karer ve diğer, özellikle Diyarbakır cezaevinde ölüm oruçlarıyla yok olmuş kişileri yeniden gündemleştirerek beyinleri bulanıklaştırma çabalarına ısrarla devam etmekte. Mezar taşlarını teker teker ve tekrar tekrar ziyaret ederek tamamen yalan dolanla kaleme aldığı yaşam hikayelerinden medet ummakta. Tutundukları karanlık güçlerin kendilerini yavaş yavaş olsa da terk etmeye başladığının farkındalar; bu nedenle şaşkınlık içindeler, sınırlandırılmalarını hazmedemiyorlar.

    Haki’nin bu dönemde gündemleştirme çabalarında Fuat Kav denilen zikircinin seçilmesi de hiç te tesadüf değil. Bu kişinin pervasızlığı çok iyi bilinmekte, zaten pervasızlığından dolayı zaman zaman kullanılmak için bir köşeye atıldığının farkında. Kullanılma anı geldiğinde var gücüyle ortaya atılmakta, harakiri numaralarıyla elinde tuttuğuna inandığı şahadet şurubunu her tarafa serpiştirerek amentüler eşliğinde gördüğü her heykelin önünde eğilmekte; yürürken ayağına takılan tüm taşları Öcalan ve hizmet etmekle yükümlü olduklarının heykeli olarak görmekte. Çokta numaracı; herkese şahadet şurubunu içirmeye çalışmakta, ama bir türlü kendisi şahadet şurubu içmeye yanaşmamakta. Ne Diyarbakır’da, ne de Avrupa’da bıçağı karnına saplama beceri ve cesareti göstermeyerek canının ne kadar kıymetli olduğunu artık herkese gösterdi. Kürdistan’a giderek ön saflarda çarpışıp şahadet şerbeti içmekten niçin kaçındığına bir türlü açıklık getirememekte. Özellikle de ‘Ortadoğu devrimi’ için Rojava’ya gidip mevziden mevziye koşması gerekirken, Almanya’da bacak bacak üstüne atarak ölümler üzerine güzellemeler karalayabilmekte. Ama 14-15 yaşlarındaki çocukların ölmeleri için bin bir cambazlıkta bulunmaktan imtina etmemekte. Ölümleri doğallaştırmak, ölümlere övgüler dizmek tam anlamıyla sadistliktir. Hele hele ergenlik çağında bile olmayan çocukları ölüme gönderme ve bunlardan kahramanlar yaratmaya çalışma, insanlığa karşı işlenmiş en büyük suçtur. İşte kav ve mensubu olduğu PKK/HDP güruhu, böylesi suçları işlemekten övünç duymakta.

    Kav, süngerimsiliğinden veya sürüngen hale getirilişinden olacak her halde, makalesinde sıkça Duran Kalkan’a yer vermekte. Niçin sıkça Kalkan’a başvurmak zorunda kaldığını elbette hemen herkes biliyor. Son seçimlerden önce Diyarbakır’da yapılan ittifak görüşmeleri Duran Kalkan önderliğinde hayata geçirilmişti. Görüşmeler ve sözümona ilkeler Kalkan’ın görevlendirdiği ekiplerce yürütülmüştü ve belirlenmişti. Kürt kamuoyu beklenmedik bir zamanda uyduruk gerekçelerle manipüle edilmişti. Bugünlerde de aynı ekip Kürdistan Bölgesel  Yönetimine karşı büyük bir tuzak örme gayreti içinde; bu tuzak ‘ulusal kongre’ tuzağıdır. Karanlık dehlizlerde çok ciddi plan ve projeler geliştirilmekte. Bir Türk örgütünün kendisini bir Kürt örgütü yerine koyarak, Kürtler için ulusal kongre düzenlenmesi yönünde özel çaba yürütmesinin nedeni üzerine herkes düşünmeli. Daha ilk ayette çakılıp kalmış Hıra müridinin, önümüzdeki süreçte geliştirilecek provakasyonların üstünü örtülemek için mezar taşları arasında volta atmaya başlamasını doğru anlamak gerekir.  Mezar taşları tek tek ziyaret edilerek şehit edebiyatının yeniden gündemleştirilmesi ve ulusal kongre çığırtıları da dahil daha bir dizi gelişmelerin dikkate alınmasında yara vardır.

4.12.2019

BAKİ KARER 

Ortadoğu’da Oluşan Yeni Dengeler

Ortadoğu’da Oluşan Yeni Dengeler

     ‘Ortadoğu’da oluşan yeni dengeler’ diyorum, ama gelişmelerin bugünkü durumuyla hangi yönde seyredeceği hiçte belli değil. ABD ülkelerle birlikte hareket etmeyi tercih etmeyip, başkasına ait bir örgütü kendine paralı asker yaparak, sahada ciddi alternatifler üretemeyeceğini gösterdi. Bir dönem Nikaragua ve Mozambik’te izlenen stratejinin neredeyse benzeri bugün Suriye’de hayata geçirilmeye çalışılmakta. Örgütlerle işbirliğini temel alan ABD’nin, Bölge’de önemli mevziler kaybedeceğini yıllar önce söylemiştim. Türkiye’nin 9.10.2019’da başlattığı ‘Barış Pınarı’ harekatıyla birlikte, Moskova-Ankara-Şam ve Tahran ittifakının Ortadoğu’da daha bir etkin güç konumuna geldiğini söyleyebiliriz. Ama bu durum, önümüzdeki süreçte ABD’nin yeniden oyun kuramayacağı anlamına gelmez.

    Daha çok Rusya Federasyonu ve ABD arasında yaşanan bölüşüm savaşının en şiddetli yaşandığı alan, geçmişte ağırlıklı olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun egemen olduğu alandır. Özellikle de sıcak çatışmaların yoğun yaşandığı Suriye, Irak ve Lübnan bölgeleridir. Buralarda sıcak çatışmaların yoğun olmasının esas olarak iki nedeni var; bunlardan biri, petrol bölgelerinin ve yollarının kontrol altında tutma çabası. İkincisi, İsrail güvenliğinin uzun vadeli garanti altına alma istemi. ABD’nin Büyük Ortadoğu Projesi’nin altında esas olarak bu iki neden yatar.

    BOP ister istemez Avrupa’yı da ilgilendirmektedir. ABD, sadece Rusya Federasyonu’na karşı değil, aynı zamanda Avrupa Birliği’ne ve Çin’e karşı da petrol bölgelerini ve yollarını elde tutmak istemekte. Küreselleşme döneminde de dünya jandarmalığını elden bırakmayacak her imkânı harekete geçirmeye çalışmaktadır. Bir yandan Rusya’ya çeşitli bahanelerle ekonomik ambargolar uygularken, Avrupa ve Çin’e karşı da çok yönlü ticari engeller çıkarmakta. Bunları yaparken, Dünya Ticaret Örgütü’nün kurallarını dahi çiğnemeyi göze alabilmekte.

Amerika Birleşik Devletleri Ne Yapmak İstiyor? 

Büyük Ortadoğu Projesi sadece Irak, Suriye ve Lübnan’ı kapsamıyor; Afganistan, Pakistan, Azerbaycan, Suudi Arabistan’dan Mısır’a kadar ki büyük bir bölgeyi kapsamakta. Elbette buna İran ve Türkiye de dahil. ABD, tüm bu ülkelere yönelik geliştirdiği projelerinde başarılı olup olmayacağı tam bir muamma; yani bir dizi bilinmezliklerle dolu. Bölgesel ve dünya genelinde rol oynayan ülkelerin çıkarlarını bir noktada birleştirme pek o kadar kolay değil. Ayrıca bu projeler, salt askeri güç kullanılarak uygulanma imkanı bulamayacağını hemen herkes kabul eder. Diğer taraftan ABD gücünün sınırsızlığı söz konusu değildir. Küreselleşme döneminin dünya genelinde getirdiği ekonomik ve sosyal koşullar da bir tarafa bırakılamaz. Özellikle de ekonomik ve mali açıdan tüm dünya ülkelerinin birbiriyle olan iç içeliği başlı başına önemli bir faktördür. Çok gerilere gitmeye gerek yok, daha yakın zamanda İran’a ve Venezuela’ya uygulanan ekonomik ambargoların, ne düzeyde işe yarayıp yaramadığı başlı başına tartışma konusudur.

    Amerika Birleşik Devletleri  ilk etapda Irak’ta, Suriye’de ve Lübnan’da mezhebe dayalı yeni bir kaç devlet kurma girişimleri bugün için hemen hemen başarısızlıkla sonuçlanmıştır diyebiliriz. Masa üzerinde hazırlanan projelerin sahada uygulanırlığı, birlikte hareket ettiği güçlerce sorgulanmaya başlanmıştır. Mezhebe dayalı yeni devletlerin bir yandan İran’ın, diğer taraftan Türkiyenin işine yarayacağı ortadadır. Yani yeni sınırların çizilme girişimleri böylesi beklenmedik sonuçlara yol açacağını gören ABD, bugün tam bir bocalama ve ikircimlilik  içine girmiş durumda. Suriye’de Türkiye’nin yürüttüğü askeri harekat karşısında geri çekilişi, sadece NATO üyeliği ile açıklanamaz. Bu durum bize gösteriyor ki, mezhebe dayalı harita değişikliği yerine, halkların, haritayı değiştirmeden yana tavır alması önem kazanıyor. Yani salt dışarıdan zorlamalarla değil, halkların özgür iradeleriyle sınırlarda değişiklik yaratılır. Bugün Ortadoğu’da ulus, halk temelinde iradesini ortaya koyan ve gelecekte ciddi roller üstlenecek esas güçlerden biri, Kürdistan Bölgesel yönetimi’dir.

Ortadoğu genelinde Kürdistan Bölgesel Yönetimi ve oynadığı rol

    Bugün Sykes-picot’la çizilen sınırlardan memnun olan hemen hemen hiç bir devlet yok gibidir. Ortadoğu’da çoğu devletler şu veya bu nedenle, şu veya bu biçimde değişik zaman dilimlerinde rahatsızlıklarını belli etmiştir. Rahatsızlıklar dile getirilirken her devlet kendine özgü nedenler ileri sürmektedir. Tüm bu tablo içinde, mevcut devletlerden farklı ve bir o kadar da haklı nedenlerle rahatsızlığını dile getiren halk, Kürt halkıdır. Bugün dünyada bağımsız olmayan halklar içinde en fazla nüfusa sahip olan, Kürt halkıdır. Dünyada 40-45 milyon nüfusa sahip olduğu halde devleti olmayan bir ulus yoktur. Bu durum, bir halkın kabul etmediği bu statü nereye kadar devam edecek? Gelinen noktada inkârla, salt şiddet politikasıyla bu statü sürdürülebilinir olmaktan artık çıkmış durumdadır.

    Emperyal ve bölgesel güçlerin dışında bir irade ortaya çıkmıştır; bu irade, Kürt halkıdır. Kürt ulusu artık Ortadoğu’da bir merkez konumuna gelmiştir. Bugünkü koşullarda Kürt halkının iradesini temsil eden güç, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’dir. Bu artık yadsınamaz bir olgudur. Siyasi, askeri ve ekonomik gelişmeler tartışılırken, Kürdistan Bölgesel Yönetimi’ni değişken de olsa Bölge’nin güçler dengesi içinde görmemek, geleceğe gözleri kapamaktır. Erbil, bölgede istikrarı, sükuneti sağlamanın mihenk taşıdır. Bölgede dışardan empoze edilen mezhepsel temelde bölünmenin ve dolayısıyla belki de bu yüzyıl boyu sürecek kanlı çatışmaların önünü alacak irade, Kürdistan Bölgesel yönetimi’dir. Bağımsızlık ilan edilsin veya edilmesin bu iradeyi kimse yadsıyamaz.

    Hindistan gibi süper güç olmaya aday ülkelerin varlığına ve Çin’in süper güçler arasına  katılmasına paralel olarak, bölgeler düzeyinde güçlü ülkelerin ortaya çıkması, kafaları karıştırmamalıdır.Yani Ortadoğu’da da devletler düzeyinde birden fazla güç odaklarının ortaya çıkması Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin her alanda geliştireceği politikanın zorlaştırmasını getirmez, tersine manevra alanının genişlemesini sağlar. Önümüzdeki süreçte Kürt aydınları politikacıları anlık gelişmelerin atmosferine kapılmayıp, derinlerden geliştirilen algı operasyonlarını ters yüz edecek somut olgulardan hareket ederlerse, uzun vadeli çıkarlar doğrultusunda çok ileri adımlar atabilirler. Rojava etrafında yaratılan gürültü, hele hele direniş uydurmaları Kürt halkının aklıyla oynamadır. Baştan itibaren Rojava bir algı aracı olarak kullanılmıştır ve halen de bu yönde hareket edilmekte. Hatta bazı çevreler Rojava konusunda ABD’den ve Fransa’dan medet umar hale getirilmiştir. Bağımsızlık referandumuna ‘hayır’ diyenlerin, Rojava sözkonusu olduğunda farklı bir tutum içine girmesinin hiç bir nedeni yoktur. ABD, Rojava’da sadece ve sadece kiralık asker edinmenin gayretini vermiştir. İran’a karşı bir üst olarak kullanmanın çabası içine girmiştir. Bu gerçekler gözönünde bulundurularak politik manevralar içine girilmesinde yarar vardır. Kürt halkına karşı ABD o kadar da masum değildir, çok geçmişlere gitmeye gerek yok, örneğin peşmerge güçlerinin Rojava’ya geçişini engelleyen sadece PKK/YPG değildir, aynı zamanda ABD’dir; Çünkü peşmerge güçlerini paralı asker olarak kullanamayacağını çok iyi biliyordu. Doğru hareket tarzı geliştirebilmek için,  böylesi gelişmeleri süzgeçten geçirmekle mümkündür. Nitekim Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin Bağdat ve Rojava’daki gelişmelere mesafeli ve dikkatli yaklaşımı, uluslararası ve bölgesel güçler dengesini çok iyi hesapladığını göstermektedir.

2.11.2019

Baki Karer

ORTADOĞU’DA GÜÇLER ARASI SAVAŞ

    Dünyanın bazı bölgelerinde zaman zaman bir çok sorun ortaya çıkıyor ama hiç bir zaman Ortadoğu’da çıkan sorunlar kadar girift olmuyor. Ortadoğu’da her hangi bir sorunun çözümü bile bazen sayısız yeni sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmekte. Bölgemizde mevcut olan anlaşmazlıkların elbette bir çok nedeni var; daha çokta birinci dünya savaşıyla çizilmiş sınırlar, mevcut anlaşmazlıklarda başat rol oynamakta. Ayrıca Bölgenin zengin petrol kaynaklarına sahip olması çatışmaların bir diğer boyutunu oluşturan nedendir. Zaten Sykes-Picot’un oluşmasında Bölge’nin petrol kaynakları belirleyici rol oynamıştır. Böl ve yönet politikası temel alınarak çizilmiş sınırlardır.

    ABD ikinci dünya savaşından sonra süper güç konumuna gelmesinden bugüne kadar geçen sürede ‘Batı’dünyasının lideri olarak hareket etti. Sosyalist sistemin yıkılmasıyla birlikte uzun süre tek başına kararlar alarak uygulamaya koydu. Zaman zaman da Birleşmiş Milletler’i hiçe sayarak ülkeleri dahi işgal etmiştir. Terör, terörist, hatta dost ve düşman kavramlarını bile kendi çıkarlarına göre belirleyerek diğer tüm ülkelerin de bunları benimsemesini istemiştir. Batı Avrupa dahil bir çok ülke de ABD’nin belirlemelerine boyun eğmiştir. İstediği örgütü veya ülkeyi ‘terörist’ ilan etmiş ve diğer ülkelerin de bunu kabul etmesini istemiştir. Bugün bir çok ülkeye, örneğin K. Kore, İran ve Rusya Federasyonu’na uyguladığı ekonomik ambargolara hemen hemen hiç bir ülke tavır alma cesareti göstermemekte. Ama hızla küreselleşen dünya koşullarında bu tür ‘zor’ uygulamalarıyla uzun süre mesafe almanın imkansızlığını görmekte. Bu nedenle çıkarlarını sürekli kılacağına inandığı yeni çıkışlar yapmaya başlamıştır. Dünyanın bir çok bölgesinde, başta Ortadoğu olmak üzere, Orta Asya, Kuzey Avrupa ve Çin Denizi’nde yeni düzenlemeler peşinde. Bu bölgelerin içinde en sıcak ve kanlı çatışmaların yaşandığı bölge Ortadoğu’dur.

    ABD’nin, küreselleşme döneminde, ya da yirmibirinci yüzyılda liderliğini koruyabilmek için bulduğu çözümlerden biri de, Ortadoğu’da harita değişikliğine gitmedir. Bu bölgede dayattığı harita değişikliğiyle enerji yollarının denetimini daha kolayca kontrolü altında tutmaya devam etmek istiyor. Yani Sykes-Pıcot’u geçersiz kılmaya çalışmakta. Aslında Büyük Ortadoğu Projesi’nin esası budur; 1997’den bu yana bu projenin hayata geçirilmesi için var gücüyle çalışmakta. Bu projenin özü; Ortadoğu ülkelerini daha küçük parçalara bölerek B.Avrupa, Çin ve Rusya Federasyonuna karşı enerji yollarının denetimini ele geçirerek süper  güç olarak üstünlüğünü sürekli kılmaktır. Peki bu o kadar kolay mı? Hemen belirtmek gerekir ki, bu pek kolay olmayacak. 

    ABD ve diğer süper güçlerin politikalarını uygulamada karşılaştıkları en önemli engellerden biri de günümüzde ortaya çıkmış olan bölgesel güçlerin varlığıdır. Eskiden Avrupa’da her hangi bir ülkenin şehrinde bir kaç sanayileşmiş ülke bir araya gelerek dünyanın geneli hakkında kararlar alabiliyordu. Alınan kararlar da ciddi bir engelle karşılaşmaksızın uygulanıyordu. Küreselleşmeyle birlikte bu durum ortadan kalktı. Süper güçlerin, genelde sanayileşmiş ülkelerin, büyük tekellerin gezginci para, yatırım ve üretim politikaları bulundukları bölgelerde etkili konuma gelmiş güçlü ülkelerin ortaya çıkmasına neden oldu; Örneğin Türkiye, Brezilya, Arjantin, Şili, Hindistan, Pakistan, G.Afrika. Çin’nin bugün ulaştığı gücü hiç tartışmaya gerek yok; artık bölgesel güç değil, süper güç düzeyine ulaşmıştır. Kısaca bu ve benzer daha bir çok gelişmeleri dikkate aldığımızda, ABD ve diğer süper güçlerin istedikleri politikaları kolayca uygulama olanağına sahip olamadıklarını görürüz. Sykes-Picot’un, Yalta kararlarının ve Marshall Planı’nın uygulandığı dönemlerle bugünü birbirine karıştırmamalıyız. İşte küreselleşme döneminin özelliklerini dikkate alırsak ne ABD, ne de Rusya Federasyonu istediği her kararı karşı dirençle karşılaşmadan uygulama imkânlarına sahip değildirler. Bu anlamda Ortadoğu’da İran ve Türkiye’nin konumunu bu gelişmeler ışığında değerlendirmek gerekir. Türkiye’nin başlattığı ‘Barış Pınarı’ askeri harekatını da bu çerçevede ele almak gerekir

    Türkiye Pkk/Ypg ile değil, Amerika Birleşik Devletleri ile çatışma içindedir. ABD, Suriye, Irak ve Lübnan’ı temel alan yeni sınırlar çizme çabası içinde. Türkiye ise buna karşı koymakta; ‘güvenli bölge’, yada ‘Kuzey Suriye’ harekatı bu nedenden dolayı yapılmakta. Zaten bu askeri harekatın ön adımları büyük oranda Pkk/Ypg tarafından başlatılmıştı. Bölgenin demografik yapısıyla oynayan Pkk/Ypg, Kürt halkına yeterince darbe vurarak ulusal örgütlenmeleri ve aydınları büyük oranda ortadan kaldırmış, iç dinamiği bitim noktasına getirmişti. Öyle ki üçyüzbinin üzerinde Kürt nüfusunu Türkiye’ye sürgüne göndermişti. Kürt halkının ulusal sembollerini ayaklar altına alarak ‘Suriye’de demokrasi’ için elinden gelen her gayreti göstermiştir. Elbette Pkk bu hareket biçimini kendi başına uygulamamış, derin devletin yüzer-gezer yatında ağırlanan misafirin buyrukları doğrultusunda hareket etmiştir. Buyruğu hatırlamakta yarar var; ‘Misak-ı Milli’nin dışında kalan parçalarındaki Kürt-Türkmen topluluklarına en azından yaşadıkları devlet içinde soykırıma uğramadan demokratik kimlikleriyle yaşamalarına Türkiye Cumhuriyeti’nin yardımı hem ahlaki hem siyasi bir görevdir, diyorum. Bu başka devletlerin iç işlerine karışma değildir. (Abdullah Öclan, Savunma, Kürt Sorununda Demokratik Çözüm Bildirgesi, s,162-163) Şimdi Pkk/Ypg ye akıl vermeye çalışanlar, direnmesi için yalvaranlar derin devletin bu söylemi karşısında bir kez daha düşünmelidir.

    Şu anda Türkiye’nin yaptığı, ABD’nin yeni sınırlar çizme çabalarına karşı Musul-Halep hattını çizme gayretidir. Yani Musul-Halep hattının dışında kalan bölgelerde ABD’nin sınır değişikliğine karşı Türkiye’nin ses çıkarması veya direnmesi söz konusu değildir. Türkiye bu politikasında ne düzeyde ve ne kadar süre başarılı olacak? Onu da zaman gösterecektir.

Baki Karer

12.10.2019